İMAM-I MUHAMMED Gazali
rahmetullahi aleyh

Evliyânın büyüklerinden ve İslâm âlimlerinin en meşhûrlarından. İsmi, Muhammed bin Muhammed; künyesi, Ebû Hâmid; lakabı Hüccetü'l-İslâm ve Zeynüddîn'dir. Tûsî ve Gazâlî diye de meşhûr olmuştur. 1058 (h. 450) senesinde İran'ın Tûs şehrinde doğdu. 1111 (h. 505) senesinde Tûs'ta vefât etti. Kabri Taberân denilen yerdedir.


Büyük İslam âlimi, müctehid ve imamdır.
Her fende söz sahibi ve hüccet-ül islamdır.

Bu âlim, Tus şehrinin, Gazal nahiyesinde,
Doğdu, binellisekiz miladi senesinde.

Yaşı ellibeş iken yine bu mübarek zat,
Tus’ta, binyüzonbir’de eyledi Hakk'a vuslat.

İlk defa Tus şehrinde, başladı tahsiline.
Sonra, Gürcan’a gidip, ilim aldı üç sene.

Gürcan’dan ayrılıp da, Tus’a geri dönerken,
Bir grup yol kesici, önüne çıktı birden.

Para ve eşyasıyla birlikte eşkıyalar,
Ders notlarını dahi alıp uzaklaştılar.

Arkalarından gidip, yalvardı ki ihlasla:
(O notlar, işinize yaramaz sizin asla.

Ben o ilimler için, eyledim terk-i diyar.
Nice sıkıntılara hem de oldum giriftar.

Üç senede topladım, hem de o ilimleri.
Ne olur, o notları almayın, verin geri.)

Eşkıyanın reisi, o notları vererek,
Şöyle dedi İmama, biraz gülümseyerek:

(Bu nasıl ilimdir ki, bağlıdır bu notlara?
Peki nasıl maliksin sen bu malumatlara?

Bunlar elden gidince, boş bulursan kendini.
Nasıl iddia edersin, bunları bildiğini?)

Eşkıyanın bu sözü, ona çok etti tesir.
Gidince, o notları ezberledi hep bir bir.

Sonra da, Nişabur’da tahsile etti devam.
Bilcümle ilimleri öğrenip, etti tamam.

Selçuklu devletinin veziri Nizamülmülk,
Duydu ki, Nişabur’da bir âlim var, çok büyük.

Bağdat’a davet etti acele kendisini.
Verdi ona medrese baş müderrisliğini.

Bugünkü tabir ile, Nizamiye adında,
Bir üniversiteye rektör oldu anında.

O devrin âlimleri, cümle erkân ve eşraf,
İlmî üstünlüğünü hep ettiler itiraf.

O zaman Avrupa’da vardı ki filozoflar,
Dünyayı, tepsi gibi düz zannederdi onlar.

İmam, müsbet ilimle reddedip derhal bunu,
İsbat etti düz değil, yuvarlak olduğunu.

Akıllı zannedilen, o pis filozofların,
Allah’ı inkâr eden, o sefih insanların,

O iddialarını çürüterek evvela,
Ahmak olduklarını isbat etti pekala.

Felsefe dedikleri, gülünç bilgilerini,
İlim ile nakzedip, rezil etti hepsini.

Bunun için Gazali, bir filozof değildir.
O, dinde bir müctehid, bir İslam âlimidir.