Irak’ta yetişen Evliyadan Şeyh Celalüddin Hürmali hazretleri “rahmetullahi aleyh“, bir sohbetinde;
- İnsan, birçok bakımdan hayvanlara, bazı sıfatları da nebatlara ve cansızlara benzerse de, insanı hayvandan ayıran insanlık sıfatları vardır ki, ona insanlık şerefi, bu sıfatlardan gelmektedir, buyurdu.

Sordular:
- O nedir efendim?

Buyurdu ki:
- Bunlar, anlama, kavrama, idrak etme ve düşünme kuvvetidir. Allahü teâlâ, bu hassayı insana verdi ki, bununla kendi Yaratanını bilsin, anlasın. İnsan, yerleri, gökleri, fizik, kimya, biyoloji kanunlarını, hayati faaliyetleri inceleyerek, Allahü teâlânın varlığını anlar ve Onun emir ve yasaklarına, yani İslamiyet’e uyarak dünya ve ahiret saadetine kavuşur.

Şöyle devam etti:
- Âyet-i kerimede mealen; (İnsanları ve cinleri, sadece bana ibadet etmeleri için yarattım) buyuruldu. Bu âyet-i kerimedeki; “İbadet etmeleri için” ifadesi, “Beni tanımaları için” demektir.

Sordular:
- Tanımaları için mi?
- Evet. Tanımaktan maksat, itaat etmektir. Yani Allahü teâlânın varlığına, birliğine ve büyüklüğüne inanmak ve Ona itaat etmek için yaratıldık.

İslam ahlakı nedir?

Bir gün sordular bu zata:
- İslam ahlakı nedir efendim?

Buyurdu ki:
- “İslam ahlakı”nı çok tarif edenler olmuş. Ama bir tarif benim çok hoşuma gidiyor.

Sordular:
- O hangisi hocam?
- Kimseye yük olmamak ve herkesin yükünü çekmektir. Böyle olan kimse herkes tarafından sevilir.

Dediler ki:
- Biz, bazı arkadaşların yanına rahat gidemiyoruz hocam.

- Öyleyse çok fena, buyurdu . Zira "Falancaya işim düşmektense kalsın" dedirten kimse mahvolmuştur.